Tổng quan về Viên nén phân tán trong miệng

Viên nén phân tán trong miệng – ODT (Orally Disintegrating Tablet) là thuốc có dạng bào chế rắn, có khả năng rã nhanh trong miệng mà không cần kèm với nước.

ODT không chỉ được biết đến như một phát minh hướng đến sự tiện lợi cho những đối tượng bệnh nhân đặc biệt (trẻ em, người già, người khó nuốt, khó nhai,…, mà còn được xem là dạng viên cần sự thiết lập công thức và kỹ thuật bào chế cao trong công nghiệp Dược.

SEN Pharma xin mời quý độc giả cùng tìm hiểu về dạng bào chế này thông qua các nội dung nổi bật dưới đây:

Tiềm năng của dạng bào chế
Thị trường ODT
Kỹ thuật bào chế và thành phần viên nén
Những thách thức và khó khăn trong phát triển viên ODT

Tiềm năng của dạng bào chế

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization – WHO), tỷ lệ dân số già trên thế giới ngày càng tăng cao, có thể chiếm đến hơn 50% dân số ở một số nước trên thế giới như Nhật Bản (69%), Iraq (70%),… Điều này kéo theo sự gia tăng nhu cầu về điều trị của nhóm người dùng cao tuổi và sự quan tâm đặc biệt từ các cơ quan quản lý về y tế và dược phẩm.

Thực tế, từ nhiều năm trước, European Medicines Agency đã yêu cầu các công ty Dược phải vạch ra kế hoạch thiết kế các dạng thuốc mới để hướng đến phần dân số đặc biệt này. Trong số các giải pháp từ các công ty Dược phẩm, phát triển viên ODT (Orally Disintegrating Tablet) – một dạng bào chế rắn có khả năng rã/tan/phân tán nhanh trong miệng mà không cần dùng kèm với nước – là một trong những lựa chọn sáng giá.

Thị trường ODT

Theo thống kê từ năm 2017, thị trường thuốc ODT có xu hướng tăng cao và đạt lợi nhuận hàng năm lên đến 27 tỷ đô la, với hơn 450 thuốc không kê đơn (OTC – Over The Counter) có mặt trên thị trường. Đây không chỉ là “miếng bánh” của các hãng dược lớn mà còn là cuộc đua của các công ty sản xuất thuốc generic khác.

Kỹ thuật bào chế – Thành phần viên nén

Kỹ thuật và công nghệ sản xuất viên ODT được đánh giá không quá khó hay cầu kỳ so với các dây chuyền sản xuất thông thường. Các phương pháp sản xuất cũng rất đa dạng.

Thành phần của ODT thường bao gồm:

Các tá dược rã hoặc siêu rã (Croscarmellose sodium, Crospovidon,…)
Tá dược điều vị (aspartam, saccharine,…)
Tá dược độn dập thẳng (Mannitol phun sấy,…)

Về quy trình sản xuất, có 03 phương pháp phổ biến:

Đông khô (freeze-drying)
Đổ khuôn (molding/moulding)
Dập thẳng (direct compression),

Ngoài ra còn có một số kỹ thuật mới khác như Floss formation, Conventional tablet processes with modifications. Mỗi phương pháp sản xuất đều có ưu và nhược điểm riêng. Ví dụ với phương pháp đông khô, viên thu được có thể rã rất nhanh, tính bằng giây. Tuy nhiên nhược điểm là chi phí sản xuất cao, viên rất mỏng manh, khó cầm nắm trực tiếp.

Những thách thức trong phát triển viên ODT

1. Thời gian rã

Thách thức lớn nhất của viên ODT là phải đảm bảo thời gian rã nhanh theo tiêu chuẩn theo quy định: dưới 30 giây (theo Dược điển Mỹ – USP) hoặc dưới 180 giây (theo Dược điển Châu Âu – EP). Muốn đạt được mục tiêu này, các nhà sản xuất phải khảo sát rất kĩ các thông số của cốm, như độ chảy, độ cứng khi dập viên, nguy cơ viên tăng độ rã trong quá trình bảo quản.

2. Độ ổn định

Vì cấu trúc xốp và hút ẩm của viên, viên ODT dễ bị ảnh hưởng bởi ẩm và nhiệt độ của môi trường, dẫn đến không đạt về cảm quan, phân huỷ hoạt chất hoặc thay đổi độ cứng, độ rã viên.

3. Thách thức khác

Do viên tan trong miệng, hoạt chất với mùi vị khó chịu sẽ cần được che giấu để đảm bảo người dùng chịu sử dụng thuốc, nhất là với người già và trẻ nhỏ.
Thêm vào đó, việc yêu cầu chứng minh nguồn gốc công thức sẽ gây ra các khó khăn cho các nhà sản xuất thuốc generic ở Việt Nam trong việc đăng ký dạng viên ODT trong trường hợp dạng thuốc đối chứng ODT chưa lưu hành trên thị trường.

Những sản phẩm viên ODT trên thị trường

ZYDIS® ODT (Olanzapine)

Zydis ODT là sản phẩm viên ODT đầu tiên trên thế giới được ra mắt vào năm 1996, phát triển từ phương pháp đông khô. Zydis ODT được đánh giá là có khả năng kiểm soát và phóng thích thuốc hiệu quả, và được chứng minh tương đương sinh học đối với thuốc gốc, giảm các chất chuyển hoá không mong muốn.
Sự ra mắt của Zydis ODT dẫn đến việc thay đổi thị hiếu trong thị trường dược phẩm: Hơn 70% bệnh nhân mong muốn và/hoặc yêu cầu bác sĩ kê đơn thuốc ODT.

NURTEC (Rimegepant) ODT

Vào năm 2020, Nurtec ODT của Biohaven trở thành loại thuốc đầu tiên nhận được sự chấp thuận kép của FDA để điều trị và ngăn ngừa bệnh đau nửa đầu (migraine), lập tức nâng doanh thu của Biohaven lên đến 136 triệu độ la (Quý 3/2021). Hiện tại, Nurtec ODT đang dẫn đầu trong thị trường trong nhóm thuốc CGRP đường uống điều trị đau nửa đầu.
ODT không chỉ giới hạn ở các thuốc liên quan đến bệnh lý thần kinh như đau nửa đầu, mà còn phổ biến trong điều trị một số bệnh lý về tim mạch, tiêu hoá khác. Doanh thu từ dạng bào chế đặc biệt này hứa hẹn sẽ đem lại doanh thu khủng không chỉ cho các tập đoàn dược phẩm lớn mà còn đối với các công ty chuyên sản xuất thuốc generic.

Nguồn tham khảo: