3 vai trò của Sorbitol trong sản xuất kẹo

Sorbitol là một loại đường polyol, thường được sử dụng trong dược phẩm và thực phẩm như một chất làm ngọt, chất giữ ẩm và tá dược pha loãng (độn). Dù được sử dụng rộng rãi, sorbitol không hoàn toàn vô hại nếu tiêu thụ quá mức. Khi ăn nhiều hơn 10 gram/ngày, một số người có thể gặp tình trạng tiêu chảy, đau bụng, dù tỷ lệ mắc phải không cao.

1. Sorbitol là gì?

Sorbitol là một loại đường polyol, thường được sử dụng trong dược phẩm và thực phẩm như một chất làm ngọt, chất giữ ẩm và tá dược pha loãng (độn), chẳng hạn trong viên nén nhai và siro.

Về tính chất lý hóa, nó có dạng bột kết tinh màu trắng hoặc tinh thể không màu, không mùi, có vị ngọt, và được mô tả chi tiết trong các tiêu chuẩn như USP-NF và EP., cụ thể:

Tan tự do trong nước, hầu như không tan trong ethanol (theo EP).
Có độ ngọt khoảng 50-60% so với sucrose, với 2.6 calo mỗi gram, thấp hơn đáng kể so với đường thông thường (4 calo/g).

Về sinh khả dụng khi sử dụng đường uống, thành phần này được cơ thể hấp thu chậm và không hoàn toàn ở ruột non, phần còn lại lên men trong ruột già, tạo ra axit béo chuỗi ngắn có lợi cho sức khỏe đại tràng.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tá dược này có thể ảnh hưởng đến sinh khả dụng của một số thuốc, đặc biệt là các thuốc thuộc nhóm BCS (Biopharmaceutics Classification System) II và III, chẳng hạn như risperidone hoặc lamivudine khi dùng ở dạng dung dịch có thể giảm hấp thu. Ngược lại, với các thuốc lớp BCS I như theophylline, sinh khả dụng thường không bị ảnh hưởng ở dạng giải phóng tức thời, nhưng có thể giảm ở dạng giải phóng kéo dài.

Một chi tiết đáng chú ý là Sorbitol cũng được sử dụng như một thuốc nhuận tràng không kê đơn, với liều 30-150ml dung dịch 70% cho một lần dùng, nhờ khả năng hút nước vào ruột già, kích thích nhu động ruột. Điều này có thể bất ngờ với nhiều người khi nghĩ về vai trò chính của nó là tá dược

2. Sorbitol dùng trong sản xuất kẹo để làm gì?

Trong ngành sản xuất kẹo, nguyên liệu này được sử dụng rộng rãi nhờ tính chất đa chức năng, đặc biệt trong kẹo không đường glucose. Vai trò chính bao gồm:

Chất làm ngọt (Sweetener): Với độ ngọt khoảng 60% so với sucrose và chỉ 2.6 calo/g, nguyên liệu này là lựa chọn lý tưởng cho kẹo dành cho người ăn kiêng hoặc tiểu đường, không gây tăng đường huyết đáng kể.
Chất giữ ẩm (Humectant): nguyên liệu này giúp duy trì độ ẩm, ngăn ngừa kẹo khô hoặc cứng, đặc biệt trong kẹo “cứng” và kẹo cao su, đảm bảo sản phẩm giữ được kết cấu mềm mại (không bị kết tinh và duy trì trạng thái vô định hình) và tươi mới trong thời gian dài.
Cải thiện cấu trúc: nguyên liệu này cũng đóng vai trò như một chất làm mềm (softener), giúp cải thiện cảm giác khi ăn, đặc biệt trong kẹo nhai và kẹo mềm.

3. Quy định an toàn khi sử dụng

FDA công nhận Sorbitol là an toàn (GRAS) theo 21 CFR 184.1835, cho phép sử dụng trong thực phẩm theo thực hành sản xuất tốt.

Với vai trò là tá dược trong dược phẩm, Sorbitol có thể giới hạn tiếp xúc hàng ngày khá cao đối với đường uống như viên nén nhai (3555mg/ngày), kẹo nhai (6168mg/ngày), thuốc lỏng (53.460mg/ngày)…

Screen Shot 2025 04 04 at 13.26.14
Có thể thấy, dù được sử dụng rộng rãi trong thực phẩm và dược phẩm, tá dược này không hoàn toàn vô hại nếu tiêu thụ quá mức. Khi ăn nhiều hơn 10 gram/ngày, một số người có thể gặp tình trạng tiêu chảy, đau bụng, dù tỷ lệ mắc phải không cao.

Khi tiêu thụ quá mức, đặc biệt trên 50 gram mỗi ngày, Sorbitol có thể gây nhuận tràng, rối loạn tiêu hóa, dẫn đến tiêu chảy và mất cân bằng đường ruột. Nếu lượng tiêu thụ hàng ngày có thể vượt 50g Sorbitol, thực phẩm phải ghi nhãn cảnh báo: “Tiêu thụ quá mức có thể gây tác dụng nhuận tràng.”

Chính vì thế, FDA khuyến cáo người tiêu dùng cần đọc kỹ thành phần trên nhãn sản phẩm, kiểm soát lượng sorbitol nạp vào và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế nếu có dấu hiệu bất thường.

Tài liệu tham khảo: